Nga Tirana. “Shqipëria po kthehet në Kolumbinë e Europës”: Deklarata është bërë në nëntor të vitit të shkuar nga ish kryeministri i vendit Sali Berisha, që ka qenë president nga viti 1992 deri në 1997 dhe kryeministër nga 2005-a deri në 2013-ën.
Edhe nëse Shqipëria nuk është e përfshirë në një trafik kokaine të krahasueshëm me atë të vendit amerikano-jugor, është e vërtetë se kanabisi ka arritur përmasa të pashoqa në Europë.
Ambasadori i OSBE-së në vend, Berndt Borchardt, së fundmi ka llogaritur se të paktën 2 milion euro janë gjeneruar nga prodhimi e eksporti i kësaj lënde narkotike, në një vend që në vitin 2015 kishte një GDP prej nën 11 miliardë.
Dhe bëhet fjalë për një biznes që po rritet shpejt, nëse llogaritet se, nxitur nga rritja e kërkesës, prodhimi i kanabisit është trefishuar gjatë vitit të shkuar, siç shpjegon ekspertja shqiptare e krimit dhe terrorizmit Aleksandra Bodgani.
Një shifër që konfirmohet indirekt në fjalët e kryeministrit aktual Edi Rama, i cili e vë theksin te rritja e sasisë së kanabisit e sekuestruar në një vit, që në fakt është trefishuar (edhe pse kryeministri harron ta përmendë).
“Kanabisi për vënien e fëmijëve në gjumë”
Por, historia e kësaj droge në Shqipëri është shumë më e vjetër, e daton në kohën e regjimit komunist të Enver Hoxhës. Në gjysmën e dytë të viteve 70, pas prishjes së marrëdhënieve me Kinën, vendi e gjeti veten të izoluar në të njëjtin bllok komunist dhe me nevojën për të gjetur shpejt burime të reja.
Kështu lindën plantacionet e para të shtetit, të përqendruara kryesisht në rajonet jugore afër kufirit me Greqinë. Kanabisi u bë një produkt i konsumit të rregullt dhe disa banorë të Tiranës ende kujtojnë se si është përdorur në familje për të vënë në gjumë fëmijët më të shqetësuar.
Kultivimet mbijetuan të padëmtuara nga rënia e regjimit dhe për më tepër, jepnin më shumë prodhim pas krizës së viteve 90-të.
Malli, për më tepër, dërgohej në Itali dhe nga atje, me ndihmën e organizatave mafioze italiane, trafikohej në gjithë Europën. Me kalimin e kohës, në Shqipëri u krijuan disa zona të lira, ku kultivimi i kanabisit bëhej publikisht dhe forcat e rendit nuk guxonin të ndërhynin.
Bumerangu i Lazaratit
Një situatë për të ardhur keq, të cilën u përpoq ti jepte fund kryeministri Rama, me një aksion në qendër më të madhe: fshatin e Lazaratit, i pastruar tërësisht gjatë një operacioni të madh në vitin 2013.
Çuditërisht, kjo lëvizje e diktuar ndoshta edhe nga logjika zgjedhore rezultoi një bumerang i madh. Pasi u shkatërrua qendra e prodhimit në Lazarat, në katër vitet e fundit, plantacionet e kanabisit mbinë si kërpudha në gjithë vendin, fenomen që u zgjedhura edhe në rajone deri më tani pas të përfshira, të tilla si disa zona pranë Malit të Zi.
Në rritjen marramendëse të qarkullimit, shpjegon gazetari investigativ Lavdrim Lita, ka kontribuuar edhe futja ë treg e një fare vietnameze kanabisi, që do shumë më pak kohë për të dhënë prodhim dhe me shpejtësi ka zëvendësuar varietetin vendas.
Kanabisi i prodhuar në këtë mënyrë, sipas llogaritjeve nga BBC, po tregtohet me dyqind euro në Shqipëri dhe pastaj rishitet në Itali me një çmim dysheme 7 herë më të lartë.
Një fitim i madh që je jep jetë një xhiroje që në të vërtetë është një copë e madhe e GDP-së, duke llogaritur se së bashku me drogën në gomone që lundrojë për në Puglia, ngarkohen megjithëse në masë më të vogël se në të shkuarën edhe armë, femra për prostitucion, e në disa raste edhe emigrantë.
Në të njëjtën rrugë, në sens të kundërt, vjen kokaina e importuar në Europë përmes Italisë dhe Spanjës dhe më pas transportohet në pjesën lndore të kontinentit. Nuk është e rrallë që trafikantët italianë dhe shqiptarë – ku është e përfshirë kryesisht Ndrageta – shkëmbejnë drogë me njeri-tjetrin.
Policia e paralizuar nga korrupsioni
Në një vend ku tërheqja e shtetit social bën që të ndihen efektet e ashpra. Kultivimi i kanabisit është kthyer në një instrument mbijetese edhe për shumë fermerë të vegjët, të cilët u japin me qira tokat e tyre oligarkëve lokale.
Korrupsioni pengon efektivitetin e thuajse çdo aksioni të policisë: Nuk është e rrallë, shpjegon Lita, që në këmbim të një ryshfeti prej 20% dhënë zyrtarëve lokalë të forcave të rendit, lajmërojnë në kohë fermerët për ardhjen e një kontrolli, duke iu lejuar në këtë mënyrë të fshehin pjesën më të madhe të drogës, ndërsa një pjesë e vogël shkatërrohet nga policia, dhe për të rifreskuar statistikat triumfuese të qeverisë.
Kryeministri Rama, duke folur me “Sytë e Luftës”, ka kërkuar dy vite për zhdukjen e shumë zonave të lira, në të cilat kultivuesit e kanabisit arrijnë ti shpëtojnë dorës së ligjit, por zgjedhjet e përgjithshme janë te porta (në qershor) dhe rreziku është që grupet kriminale të drogës mund të financojë parti politike. Dhe të ndikojnë në politikat e qeverisë së ardhshme.
