Nga Kastriot Dervishi
Me dekretin nr. 3005, datë 23. 11. 1959 të Presidiumit të Kuvendit Popullor regjimi komunist pat shpallur një amnisti për të arratisurit politike, prej së cilës u amnistuan 7.003 persona dhe u cilësuan “kriminelë lufte” 208 të tjerë. Nga kjo amnisti u riatdhesuan në Shqipëri vetëm 60 persona, një pjesë e të cilëve edhe u burgosën pas një farë kohe. Nga 208 personat, jetonin në fundin e vitit 1990, rreth 104 persona.
Në vitin 1991 në kushtet e reja, trashëgimtarët e regjimit komunist kërkuan “aktualizimin” e dekretit të vitit 1959. Një informacion nr. 959, datës 4. 9. 1991 i Ministrisë së Rendit Publik, listoi 118 persona si “kriminelë”. Formulimi i listës u bë në mënyrë naive dhe qesharake nga Ministria e Rendit Politik, në bazë të dekretit të amnistisë së vitit 1959. Nuk ishte kurrfarë akti ligjor në përcaktimin e saj.
Autoritetet e ministrisë në fjalë, bënë një interpretim idiot të dekretit të vitit 1959, pa marrë parasysh rrethanat e reja në të cilat ndodhej Shqipëria. Kryegafa e kësaj liste me “kriminelë” ishte zëvendësimi i Mbretit Zog me Leka Zogun. Pra hartuesit e listës i njihnin të drejtën vetes të vendosnin për “trashëgiminë” e “kriminelëve”. Dhe meqë Leka Zogu ishte 5 vjeç kur mbaroi lufta, ai ishte bërë “kriminel”.
Ky dokument me fjalinë shoqëruese “Lista emërore e kriminelëve të arratisur jashtë shtetit që nuk përfitojnë nga amnistia e bërë me dekretin nr. 3005, datë 23.11.1959”, nuk njihet deri sot. Atë e hartuan oficerë Sigurimi që punonin në atë kohë në Ministrinë e Rendit Publik. Çdo pikë e kalimit kufitar kishte urdhër t’i ndalonte personat e kësaj liste të hynin në Shqipëri.
Por, sikurse e përmenda, kjo listë përbëhej nga të vdekur e të gjallë, duke e paraqitur kështu si një listë qesharake. Listë nuk pati fuqi. Të arratisurit u amnistuan me nenin 2 të ligjit nr. 7514, datë 30. 9. 1991 “Për pafajësinë, amnistinë dhe rehabilitimin e ish të dënuarve dhe të përndjekurve politikë”.
Lista e “kriminelëve të luftës” e datës 4. 9. 1991
1 – Leka Zogu
2 – Azem Mustafa Shehu
3 – Avdul (Aqif) Emin Kadiu
4 – Alo Muke Luarasi
5 – Asllan Zenel Cenaj
6 – Ajdin Qazim Mete
7 – Abulla MuratKaloshi
8 – Ali Kajmak Tubova
9 – Ago Sherif Agaj
10 – Asim Shefqet Jakova
11 – Abaz Fejzo Ermenji
12 – Bajrush Azem Kosova
13 – Bardhok Shkurt Markaj
14 – Dodë Bardhok Gjini
15 – Ditar Ibrahim Kurtesi
16 – Dilaver HasanKacuqi (u dogj dhjetor 1951)
17 – Dilaver Dino Begu
18 – Dhimitër Miho Maksakuli
19 – Enver Mehmet Shaska
20 – Enver Selman Dangëllia
21 – Eqrem Hysen Peshkëpia
22 – Enver Halim Peshkëpia
23 – Eqrem Mahmet Telhaj
24 – Ndue Frrok Dushi
25 – Gjon Mark Jaku
26 – Gjon Marka Çupi
27 – Gjon GjetoVokrri
28 – Gjon Marka Ndou
29 – Hysen Osman Vërçani
30 – Hetem HamitXhera
31 – Haki Shefik Shehu
32 – Hafuz Selman Hasa
33 – Hiqmet Elmaz Meçe
34 – Hasan Elmaz Dosti (kishte vdekur)
35 – Ishan AbdiToptani
36 – Isuf Maksut Baruti
37 – Islam Sali Dobra
38 – Isa Haziz Manastirliu
39 – Isuf Mehmet Luzaj
40 – Jorgji Refael Ruço
41 – Jonuz HysenNdreu
42 – Kujtim Bektash Cakrani
43 – Kadri Hysen Morina
44 – Kolë Ndue Frroku
45 – Kolë PrendëDoda
46 – Kajo Maksut Tresova
47 – Kosta Harallamb Karajani
48 – Kalem Ibrahim Xhepaxhiu (u dogj i gjallë dhjetor 1951 në Rrajcë)
49 – Limoz Vehip Runa
50 – Llesh Marka Doda
51 – Miftar Zenel Spahiu
52 – Meto Fetah Kalliri
53 – Mubereq MuratToptani
54 – Mark FranoTraboini
55 – Mark Pash Pëllumbaj
56 – Mehmet HasanXherahi
57 – Mustafa Ismail Doko
58 – Mark Bib Vokrri
59 – Mark Tunxh Myftari
60 – Mark ZefNdreca
61 – Musa RexhHasani
62 – Mato Murat Myftaraj
63 – Ndue Mark Lala
64 – Nikoll DodPrenga
65 – Ndue Jak Zefi
66 – Ndue Jak Bajraktari
67 – Ndue Lush Martini (Prela, Miraka)
68 – Ndrec NdueTuçi
69 – Nikoll Mark Gjon Markaj
70 – Ndue Gjon Markaj
71 – Nesti JosifKopali
72 – Pal Mark Lala
73 – Prend NdueKaziu
74 – Qemal Mustafa Siqeca
75 – Qazim Azem Çakërri
76 – Qazim Neki Libohova
77 – Qani Emin Lesko
78 – Reis SheroAgaj
79 – Ramiz Faslli Gjilani
80 – Ramiz MehmetKoçaj
81 – Ramadan Ismail Koçaj
82 – Rexhep Musli Krasniqi
83 – Ruhi Veip Runa
84 – Reshat Dervishi Biçaku
85 – Rexhep Refat Beqiri (Dervish Rexhep)
86 – Skënder Muço Metohu
87 – Sulo Banush Pipa
88 – Syrja Shefik Shehu
89 – Sabaudin Shefqet Haxhiu
90 – Sait QazimDemneri
91 – Selaudin Hysen Sula
92 – Selman BanushZhurka
93 – Sami Ali Çaushaj
94 – Stavro KristoKokali
95 – Subi IdrizTopulli (ishte vrarë në vitin 1944)
96 – Seit beg Kryeziu
97 – Sadik FeçorPremtaj (kishte vdekur)
98 – Shaban Fetah Peshtani
99 – Shyqyri Dervish Biçaku
100 – Tajar Mehmet Shaska
101 – Tahir Hajdar Vata
102 – Turan Vesel Aliko
103 – Teki Isuf Xhindi
104 – Tahir Avdulla Hoxha
105 – Theodhor Refail Ruço
106 – Vasil KolëAndoni
107 – Vasil Dhimitër Alarupi
108 – Vehbi Mehdi Frashëri (kishte vdekur më 1988)
109 – Xhemil Hysen Dino (kishte vdekur më 1972)
110 – Xhafer Zenel Meçe
111 – Ymer Jakup Çakallozi
112 – Zef Zog Zogu
113 – Zef Marka Gjoka
114 – Zeqir Jashar Hoshi
115 – Zyber Mahmut Musaraj
116 – Zef Marka Çupi
117 – Zef Preng Gjoka
118 – Zenel Sali Kellolli
