Të pavaruara, të guximshme për të eksperimentuar, këmbëngulëse për t’i bërë gjërat mirë dhe mbi të jgitha me ide të qarta për të ardhmen. Janë profile femrash që drejtojnë apo menaxhojnë me sukses sipërmarrje, që i përkasin fushave të ndryshme. Rruga për të mbërritur deri këtu për to ka qenë e vështirë, por asnjëherë nuk i kanë thënë vetes “unë nuk jam mjaftueshëm e zonja”. Gratë kërkojnë modele grash për t’u frymëzuar.
Konfigurimi i kromozomeve pak rëndësi kur vjen puna për të drejtuar një biznes. Janë karakteristikat, disa më dominuese që i bëjnë ato të jenë të suksesshme. Në terrenin e vështirë të biznesit shqiptar, ka shumë histori grash që ia kanë dalë dhe vazhdojnë ta bëjnë çdo ditë këtë. Mjedisi nuk është më mbytës si dikur, si në ato vitet e para të tranzicionit. Dëshira për të qenë e pavarur, për të drejtuar qoftë edhe me këpucët me taka, i ka bërë të afta të krijojnë modele të sukseshme, që arrijnë të tregojnë shembuj pozitiv. Në këtë numër, “Monitor” sjell profilet e disa zonjave që u përkasin fushave të ndryshme, duke filluar nga bota e vështirë e financës e deri tek ajo elegante e modës. Nuk janë vetëm pronare, por edhe menaxhere që kanë ngjitur gradualisht shkallët e karrierës dhe sot janë në pozicione të rëndësishme.
Por, le t’i kthehemi për pak shifrave për të kuptuar se ku qëndron sot gruaja shqiptare, ne biznes dhe në drejtim.
Në vitin 2015, numri i bizneseve të reja shqiptare në pronësi të femrave ishte 7 herë më i lartë në krahasim me vitin paraardhës, sipas të dhënave nga Qendra Kombëtare e Regjistrimit (QKR). Bizneset e hapura prej tyre zunë 34.2% të totalit të sipërmarrjeve fillestare, në po të njëjtën periudhë. Shifrat janë optimiste dhe tregojnë se gjithnjë e më shumë, femrat shqiptare po investojnë në rritjen e pavarësisë së tyre ekonomike.
Megjithatë, jo gjithmonë shifrat janë kaq rozë. Në tregun e punës ekzistojnë dallime të konsiderueshme gjinore, ku femrat e të gjitha grupmoshave kanë shkallë shumë më të ulët punësimi sesa meshkujt. Edhe në papunësinë afatgjatë, gratë janë më të ekspozuara se burrat. Ato janë veçanërisht të pafavorizuara në zonat rurale, ku shpesh bëjnë punë të papaguara në fermat familjare, gjë që kufizon fuqizimin dhe pavarësinë e tyre ekonomike. Dokumenti politik i përfshirjes sociale për periudhën 2016-2020 përcakton barazinë gjinore në tregun e punës si një nga synimet kryesore të zhvillimit të vendit, i cili do të mund të arrihet me zbatimin e disa masave, si: miratimi i ndryshimeve legjislative për pagë të barabartë, nxitja e masave të diskriminimit pozitiv në sektorët ku gratë janë të nënpërfaqësuara dhe përmirësimi i qasjes në kredi dhe mbështetja e bizneseve.
Sipas kësaj strategjie, deri në fund të vitit 2020, sipërmarrjet e drejtuara nga gratë do të përbëjnë 35% të totalit në të gjithë vendin. Aktualisht, shumica e bizneseve të regjistruara të drejtuara nga gratë gjenden në Tiranë (31%) dhe Elbasan (30%). Ndonëse rreth 70% e grave që jetojnë në zonat rurale punojnë në bujqësi, vetëm 6% e fermave janë në pronësi ose nën menaxhimin e tyre.
Hendeku gjinor është më i ngushtë midis femrave dhe meshkujve me nivel më të lartë arsimor. Ky fakt sugjeron që gratë dhe vajzat e arsimuara e kanë më të lehtë të hyjnë ose të rikthehen në tregun e punës në krahasim me ato më pak të arsimuara, të cilat do të duhen të mbështeten për të përmirësuar aftësitë profesionale. Shembuj të tillë të suksesshëm janë zbatuar në vende të tilla si Italia e Veriut dhe vende të tjera në Europë.
Në rastet kur gratë gjejnë punësim, ato fitojnë zakonisht më pak të ardhura. Pavarësisht se femrat kanë mesatarisht rreth 1,3 vite më shumë arsim në krahasim me meshkujt, ato marrin paga mesatarisht një të pestën (20%) më të ulëta dhe hendeku gjinor i pagave duket se po rritet.
Zgjerimi i hendekut gjinor të pagave mund të vijë pjesërisht si rrjedhojë e ndikimeve të krizës ekonomike.
Masa e nënpërfaqësimit të grave është më e lartë në sektorin privat jobujqësor, ku vetëm 33.4% e punonjësve janë gra, ndërsa shifra në sektorin publik është 48% (INSTAT, 2014)
Në sektorin publik, gratë përbëjnë përqindjen më të lartë të punësimit në pozicione të tilla si specialiste ose punonjëse të zakonshme, të cilat paguhen shumë më pak në krahasim me pozicione si ligjvënës, zyrtarë të lartë dhe drejtorë, politikëbërës etj., të cilat mbahen më shpesh nga meshkujt. Gratë janë gjithashtu të nënpërfaqësuara në organizatat e shoqërisë civile, vetëm 18,2% e të cilave drejtohen prej tyre.
Megjithatë, lajmi i mirë është se historitë e grave të suksesshme, që ia kanë dalë në fusha të ndryshme, po bëhen gjithnjë e më të shpeshta. Kjo falë përpjekjeve, besimit dhe edukimit. /Monitor/
