Sulmet ushtarake amerikane ndaj tre prej objekteve bërthamore të Iranit fundjavën e kaluar nuk i shkatërruan komponentët kryesorë të programit bërthamor të vendit dhe me shumë gjasa e vonuan atë vetëm me muaj, sipas një vlerësimi të inteligjencës amerikane që u përshkrua nga katër persona të informuar mbi të.
Vlerësimi, i cili nuk është raportuar më parë, u prodhua nga Agjencia e Inteligjencës së Mbrojtjes, krahu i inteligjencës së Pentagonit. Ai bazohet në një vlerësim të dëmeve të betejës të kryer nga Komanda Qendrore e SHBA-së pas sulmeve amerikane, tha një nga burimet.
Analiza e dëmeve në vendet dhe ndikimi i sulmeve në ambiciet bërthamore të Iranit është duke vazhduar dhe mund të ndryshojë ndërsa më shumë informacione bëhen të disponueshme. Por gjetjet janë në kundërshtim me pretendimet e përsëritura të Presidentit Donald Trump se sulmet “i zhdukën plotësisht” objektet e pasurimit bërthamor të Iranit. Sekretari i Mbrojtjes Pete Hegseth tha gjithashtu të dielën se ambiciet bërthamore të Iranit “janë zhdukur”.
Dy nga personat e njohur me vlerësimin thanë se rezervat e uraniumit të pasuruar të Iranit nuk u shkatërruan. Njëri nga personat tha se centrifugat janë kryesisht “të paprekura”.
“Pra, vlerësimi (i DIA-s) është se SHBA-të i shtynë ato ndoshta disa muaj prapa,” shtoi ky person.
Shtëpia e Bardhë pranoi ekzistencën e vlerësimit, por tha se nuk ishte dakord me të.
Sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, i tha CNN-së në një deklaratë: “Ky vlerësim i supozuar është krejtësisht i gabuar dhe u klasifikua si ‘sekret i lartë’, por prapëseprapë iu dha CNN nga një agjent anonim i nivelit të ulët në komunitetin e inteligjencës. Rrjedhja e këtij vlerësimi të supozuar është një përpjekje e qartë për të poshtëruar Presidentin Trump dhe për të diskredituar pilotët e guximshëm luftarakë që kryen një mision të ekzekutuar në mënyrë të përsosur për të zhdukur programin bërthamor të Iranit. Të gjithë e dinë se çfarë ndodh kur hidhni katërmbëdhjetë bomba 30,000 paundësh në mënyrë të përsosur mbi objektivat e tyre: zhdukje totale.”
Ushtria amerikane ka thënë se operacioni shkoi sipas planit dhe se ishte një “sukses i jashtëzakonshëm”.
Është ende herët që SHBA-të të kenë një pamje gjithëpërfshirëse të ndikimit të sulmeve, dhe asnjë nga burimet nuk përshkroi se si vlerësimi i DIA-s krahasohet me pikëpamjen e agjencive të tjera në komunitetin e inteligjencës. SHBA-të po vazhdojnë të mbledhin informacione, përfshirë nga brenda Iranit, ndërsa vlerësojnë dëmin.
Izraeli kishte kryer sulme ndaj objekteve bërthamore iraniane për ditë të tëra para operacionit ushtarak amerikan, por pretendoi se kishte nevojë për bombat amerikane kundër bunkerëve prej 30,000 paundësh për të përfunduar punën. Ndërsa bombarduesit amerikanë B-2 hodhën mbi një duzinë bombash në dy nga objektet bërthamore, uzinën e Pasurimit të Karburantit Fordoë dhe Kompleksin e Pasurimit Natanz, bombat nuk i eliminuan plotësisht centrifugat dhe uraniumin shumë të pasuruar të vendeve, sipas njerëzve të njohur me vlerësimin.
Në vend të kësaj, ndikimi në të tre vendet – Fordoë, Natanz dhe Isfahan – ishte kryesisht i kufizuar në strukturat mbitokësore, të cilat u dëmtuan rëndë, thanë burimet. Kjo përfshin infrastrukturën e energjisë dhe disa nga objektet mbitokësore të përdorura për të shndërruar uraniumin në metal për prodhimin e bombave.
Hegseth i tha gjithashtu CNN: “Bazuar në gjithçka që kemi parë – dhe unë i kam parë të gjitha – fushata jonë e bombardimeve zhduku aftësinë e Iranit për të krijuar armë bërthamore. Bombat tona masive goditën saktësisht vendin e duhur në secilin objektiv dhe funksionuan në mënyrë perfekte. Ndikimi i këtyre bombave është varrosur nën një mal rrënojash në Iran; kështu që kushdo që thotë se bombat nuk ishin shkatërruese thjesht po përpiqet të minojë Presidentin dhe misionin e suksesshëm.”
Të martën në mëngjes, Trump përsëriti besimin e tij se dëmi nga sulmet ishte i konsiderueshëm.
“Mendoj se është shkatërruar plotësisht”, tha ai, duke shtuar, “Ata pilotë i goditën objektivat e tyre. Ato objektiva u zhdukën dhe pilotëve duhet t’u jepen meritat.”
I pyetur për mundësinë e rindërtimit të programit të tij bërthamor nga Irani, Trump u përgjigj, “Ai vend është nën shkëmb. Ai vend është shkatërruar.”
Ndërsa Trump dhe Hegseth kanë qenë optimistë për suksesin e sulmeve, Kryetari i Shtabit të Përbashkët të Forcave të Armatosura Dan Caine tha të dielën se ndërsa vlerësimi i dëmeve ishte ende në vazhdim, do të ishte “shumë herët” për të komentuar nëse Irani ende mban disa aftësi bërthamore.
Jeffrey Leëis, një ekspert armësh dhe profesor në Institutin Middlebury të Studimeve Ndërkombëtare, i cili ka shqyrtuar nga afër imazhet satelitore komerciale të vendeve të sulmeve, u pajtua me vlerësimin se sulmet nuk duket se i kanë dhënë fund programit bërthamor të Iranit.
Më herët të martën, u anuluan takimet e klasifikuara informuese si për Dhomën e Përfaqësuesve ashtu edhe për Senatin mbi operacionin. Informacioni i të gjithë Senatit është zhvendosur për të enjten, sipas dy burimeve të njohura me çështjen. Dy burime të veçanta të njohura i thanë CNN se takimi informues për të gjithë ligjvënësit e Dhomës së Përfaqësuesve është shtyrë gjithashtu. Nuk ishte menjëherë e qartë pse u vonua ose kur do të riplanifikohej.
Përfaqësuesi demokrat Pat Ryan i Nju Jorkut tha në X të martën se “Trump sapo anuloi një takim të klasifikuar informues të Dhomës së Përfaqësuesve mbi sulmet ndaj Iranit pa asnjë shpjegim. Arsyeja e vërtetë? Ai pretendon se shkatërroi ‘të gjitha objektet dhe kapacitetet bërthamore’; ekipi i tij e di se ata nuk mund t’i mbështesin mburrjen dhe budallallëqet e tij.”
Siç ka raportuar CNN, prej kohësh ka pasur pyetje nëse bombat amerikane kundër bunkerëve, të njohura si Depërtues të Mjeteve të Mëdha, do të jenë në gjendje të shkatërrojnë plotësisht vendet bërthamore shumë të fortifikuara të Iranit që janë varrosur thellë nën tokë – veçanërisht në Fordoë dhe Isfahan, kompleksi më i madh i kërkimit bërthamor të Iranit.
Vlen të përmendet se SHBA-të e goditën Isfahanin me raketa Tomahaëk të lëshuara nga një nëndetëse në vend të një bombe kundër bunkerëve. Kjo për shkak se ekzistonte një mirëkuptim se bomba ka të ngjarë të mos depërtonte me sukses në nivelet më të ulëta të Isfahanit, të cilat janë varrosur edhe më thellë se Fordoë, tha një nga burimet.
Zyrtarët amerikanë besojnë se Irani gjithashtu mban objekte të fshehta bërthamore që nuk u shënjestruan në sulm dhe mbeten funksionale, sipas dy burimeve të njohura me çështjen.r.b
