njëjti postim për koronavirusin vijoi të shfaqej përditë në murin e Facebookut tim javën e kaluar. Njerëzit në rrjet merrnin udhëzime identike për trajtim e simptomave nga Universiteti Stanford. Kishte detaje në lidhje me një test në shtëpi që përfshin mbajtjen e frymës, dhe diçka vërtet të dyshimtë për të pirë ujë çdo 15 minuta. Më 12 Mars, universiteti tha se teksti “nuk ishte nga Stanfordi”. Gjatë natës, postimi u zhduk nga rrjeti social.
Rregullisht janë duke u buluar gënjeshtra të dërguara në rrjetë: Çdo mungesë informacioni të saktë lë hapësirë për më shumë informacion të rrejshëm. Organizata Botërore e Shëndetësisë kohët e fundit e përshkroi këtë si një “infodemi”. Ne marrim lajme për virusin nga një lumë statusesh në mediat sociale, nga TV dhe mediat e tjera. Po atëherë, si ti shmangim gënjeshtrat? Fjala e ekspertëve na vjen në ndihmë:
1. Përqendrohuni në informacionin faktik nga kanalet zyrtare.
“Unë do t’i nxisja njerëzit që të marrin informacionin e tyre nga burime si Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve ose burimet shumë të respektuara të lajmeve.
Çdo gjë tjetër duhet të konsiderohet si e dyshimtë,” thotë Angie Drobnic Holan, kryeredaktore e faqes së kontrollit të fakteve të Institutit Poynter PolitiFact. Përqendrohuni më shumë në fakte nga burime zyrtare, dhe më pak në drejtime tjera, thotë Claire Wardle, një studiues në Qendrën Berkman Klein në Harvard që merret me studimin e dezinformacioneve.
Sa më shumë njerëz ekspozohen ndaj një gënjeshtre, aq më shumë ka të ngjarë janë që ata ta pranojnë atë si të vërtetë – diçka që Dr. Wardle e quan “efekti i zjarrit të familjaritetit”. OBSH jep të dhëna dhe udhëzime për shpërthimin e virusit. Aplikacioni celular CDC i shërben këto informacione drejt e në telefonin tuaj.
Këshillë: Ndizni filtrin e aplikacionit për ” Sëmundja Coronavirus 2019.” OBSH njoftoi edhe hapjen e një shërbimi mesazhesh në ËhatsApp ku ofrohen raporte të situatës në kohë reale, si dhe informacione mbi koronavirusin. Uebfaqja e CDC përfshin lidhje me departamentet e akredituar të shëndetit në të gjithë SHBA.
2. Keqformimet kalojnë nëpër kanale private.
Rrjetet sociale po moderojnë në mënyrë agresive përmbajtjen e virusit. Më 16 mars, Facebook, Google, LinkedIn, Microsoft, Reddit, Twitter dhe YouTube dërguan një deklaratë: “Ne jemi … së bashku duke luftuar mashtrimin dhe keqinformimin për virusin [dhe] duke ngritur përmbajtjen autorizuese në platformat tona.”
Shërbimet e mesazheve të koduara, si WhatsApp, kanë luftuar në dezinformata policore të dërguara përmes sistemeve të tyre. Për të zbutur dezinformatat, moderatorët duhet të jenë në gjendje të shohin përmbajtjen e mesazhit. Të mërkurën, Whats-App lëshoi në një faqe në internet kërkesën që përdoruesit të mos përcjellin mesazhe për koronavirusin, nëse nuk janë të sigurt se është e vërtetë.
3. Ndalo së shpërndari.
Nëse njerëzit ndalojnë ndarjen tërësisht dhe thjesht mbështeten në burimet zyrtare, ka të ngjarë të jemi më mirë, thotë Dr. Wardle. “Është si të lash duart. Ne duhet të hyjmë në zakone të reja për të ndarë vetëm ato gjëra që dimë,” thotë ajo.
4. Shikoni se çfarë konfirmuan lajmet.
Para se të shkëmbeni informacion, bëni një kërkim të shpejtë për të parë nëse në lajmet e tjera kanë raportuar të njëjtën gjë, këshillon Jon Keegan, një asistent profesor në Shkollën e Gazetarisë në Universitetin Columbias. Keegan sugjeron GroundNeës, një aplikacion dhe uebfaqe që ju tregon se sa burime e kanë mbuluar një histori me shikueshmëri të lartë. Sa më shumë të mbulohet një histori, aq më e besueshme është ajo.
Më e rëndësishmja, vë në dukje z. Keegan, shikoni burimin e përmendur në raportime. Qendra e virusit e PolitiFact është azhurnuar me informacionin më të shpërndarë në internet.
5. Nëse jeni të stresuar, mos shihni lajme. Nëse doni të qëndroni të qetë, mos u fiksoni duke ndjekur lajme vetëm me virusin. Mund të bëni shumë gjëra të tjera më të mira. /WSJ-Mapo.al
