By Owen Jarus
Juda Iskarioti, është i famshëm si një dishepull i Jezu Krishtit, të cilin e tradhtoi në këmbim të një shume parash. Nga 12 dishepujt e Jezusit, “vetëm për Pjetrin flitet më shumë nga shkrimtarët e Ungjillit, sesa mbi Judën”, shkroi Uilliam Klasen në librin e tij “Juda:Tradhtar, apo mik i Jezusit?”.
Klasen ishte një studiues në Shkollën Biblike dhe të Arkeologjisë në Jeruzalem. Pavarësisht nga fama e tij biblike, mbi Judën dihet shumë pak. Historia e tij është kaq e paqartë, saqë ndërsa shumë studiues besojnë se ai ka ekzistuar vërtet, disa të tjerë mendojnë se Juda është një personazh imagjinar.
“Askush nuk ka arritur të gjejë ndonjë burim të Judës, pavarësisht disa rrëfimeve në Dhiatën e Re. Prandaj studiuesit e respektuar, mund të vazhdojnë të mos besojnë në realitetin e tij historik”- shkruan Suzan Gubar, profesoreshë e gjuhës angleze në Universitetin e Indianas në SHBA, në librin e saj “Juda” të vitit 2009.
Historitë Biblike
Tregimet mbi Judën, ruhen në Bibël në Ungjijtë e Markut, Mateut, Lukës dhe Gjonit, si dhe në Veprat e Apostujve (i quajtur ndryshe edhe si “Libri i Veprave”). Historitë biblike, nuk thonë se ku dhe kur lindi Juda, teksa përshkruajnë versione të ndryshme të mënyrës së vdekjes së tij. Tregimet thonë se Juda ishte dishepull i Jezusit, dhe se ai e tradhtoi udhëheqësin e tij, duke rënë dakord t’ja dorëzonte ushtarëve romakë të cilët e çuan tek priftërinjtë tradicionalë izraelitë në këmbim të parave, 30 monedha argjendi, sipas Ungjillit të Mateut.
Ungjijtë e Mateut, të Markut dhe të Lukës, specifikojnë se Juda e vuri në dukje Jezusin, duke iu afruar dhe puthur në faqe, kur u afruan ushtarët të shoqëruar nga një turmë njerëzish. Pastaj ata e çuan Jezusin tek Ponc Pilati, guvernatori romak i Judesë. Jezusi u nxorr në gjyq, dhe më pas u kryqëzua.
Një tekst 1200-vjeçar i përkthyer kohët e fundit, i shkruar në gjuhën koptike – një gjuhë egjiptiane që përdor alfabetin grek – pohon se Juda e përdori puthjen për të tradhtuar udhëheqësin e tij, pasi Jezusi kishte aftësinë për të ndryshuar pamjen e tij. Puthja e Judës, do ta identifikonte qartazi Jezusin për turmën.
Nga ana tjetër 4 ungjijtë, nuk përpiqen të shpjegojnë se pse u përdor një puthje, për të identifikuar Jezusin. Të gjithë ungjijtë, tregojnë se Jezusi e dinte se do të tradhëtohej kur të darkonte me dishepujt e tij, pak para arrestimit të tij. Ungjilli i Gjonit, thotë se Jezusi u përball me Judën në darkën e fundit, duke i thënë:”Atë çfarë ke ndërmend ta bësh, bëje shpejt!“. Ungjijtë e Lukës dhe Gjonit, thonë se Djalli “hyri” në shpirtin e Judës në kohë të caktuara, dhe mund të ketë ndikuar në vendimin e tij për të tradhtuar Jezusin. Ungjilli i Gjonit, e përshkruan Judën si një person jo të besueshëm.
Ai pretendon, se Juda ishte mbajtësi i parave për Jezusin dhe 12 dishepujt e tij, duke mbajtur gjithmonë me vete çantën e parave që kishte me vete grupi, dhe ndonjëherë vidhte monedha prej saj. Kur një grua e parfumosi Jezusin pak para darkës së fundit, Juda e kundërshtoi, thotë Ungjilli i Gjonit.
“Pse ai parfum nuk u shit, dhe paratë t’i jepeshin të varfërve? Ishte paga e një viti”. Ai nuk e tha këtë sepse shqetësohej për të varfrit, por pasi ishte një hajdut, dhe si mbajtës i çantës së parave, ai merrte herë pas here para prej saj” (Gjoni 12: 4-6).
Vdekja e Judës
Bibla, ka dy rrëfime të ndryshme mbi mënyrën e vdekjes së Judës. Ungjilli i Mateut, thotë se Juda u pendua që e tradhtoi Jezusin, dhe u përpoq t’i kthente mbrapsht 30 monedhat e argjendit që kishte marrë. Tek Mateu 27: 3-5, Juda u thotë priftërinjve dhe pleqve të Sinodit:”Unë kam mëkatuar, pasi kam tradhtuar një gjak të pafajshëm”.
“E ç’punë kemi ne me këtë?!- iu përgjigjën ata, “Kjo është përgjegjësia juaj!”. Në këto kushte, Juda i hodhi paratë në këmbët e tyre, dhe u largua i tronditur. Pak më vonë, u vetëvar në një litar. Monedhat e argjendit, u përdorën për të blerë një copë tokë, që u shndërrua në një varrezë për të huajt, një vend i quajtur Fusha e Gjakut.
Veprat e Apostujve, përshkruajnë një përfundim më dramatik të Judës, duke pretenduar se ai i përdori 30 monedhat e argjendit për të blerë një fushë, ku gjeti vdekjen në një mënyrë të tmerrshme. “Me pagesën që mori për shkak të paudhësisë së tij, Juda bleu një arë, atje u rrëzua me kokë, trupi i tij u shqye, dhe të gjitha zorrët e barkut i dolën jashtë, ajo ishte Fusha e Gjakut” (Veprat 1:18-19). Një burrë me emrin Matias, e zëvendësoi Judën si një nga 12 dishepujt, thuhet në Veprat e Apostujve.
Ungjilli i Judës
Në vitin 2006, revista “National Geographic” publikoi “Ungjillin e Judës”, një tekst të shekullit III që e përshkruan Judën më pozitivisht. Ungjilli, është ajo që dijetarët e quajnë një tekst “apokrif” (pa autor), dhe që nuk u përfshi kurrë në Bibël. Tekste të shumta apokrife, që flisnin mbi Jezuin dhe jetën e tij, u shkruan në të gjithë botën e lashtë.
Ashtu si disa tekste të lashta, Ungjilli i Judës është i shkruar në gjuhën koptike. Teksti u përkthye nga një ekip studiuesish, që punonin për “National Geographic”. Përkthimi sugjeron që Jezusi i kërkoi Judës, që ta tradhtonte në mënyrë që të ndodhte ekzekutimi i tij.
Sipas përkthimit, Jezui i tha Judës:”Largohu nga dishepujt e tjerë, dhe unë do të të them misteret e mbretërisë”. Megjithatë, përkthimi i ekipit dhe interpretimi i tekstit, është kritikuar nga studiues të tjerë.
Ejprëll De Konik, drejtuese e departamentit të fesë në Universitetin e Rajs në Hjuston, SHBA, shkroi në faqen e saj të internetit, se teksti ka një numër gabimesh në përkthim, dhe se Ungjilli i Judës është në fakt një “parodi rreth “demonit” Juda, i shkruar nga një grup të krishterësh gnostikë, që ne i quajmë Sethianë”.
“Live Science” – Bota.al
