Ndërsa këto ditë diskutohet për ndikimin e mundshëm rus në zgjedhjet shqiptare të qershorit mund të bëjmë një përshkrim të interesave ruse në vendin tonë.
Më poshtë është një bisedë me Ish-zv/ministrja e Jashtme, Edith Harxhi në vitet 2005-2013 dhe dhe ish-ambasadori shqiptar në Moskë në fund vitet ’90, Shaqir Vukaj.
Ish-zv/ministrja e Jashtme, Edith Harxhi thotë në “Arena” nga Dritan Hila në Ora Neës, thotë se Rusia është përpjekur vazhdimisht të hynte në Shqipëri me projekte ekonomike dhe kanë gjetur në vijimësi një lloj bllokade në Shqipëri.
Ajo deklaron se rusët janë për përpjekur të hyjnë me Gazpromin dhe një sërë projektesh të tjera. Edhe ish-ambasadori shqiptar në Moskë në fund vitet ’90, Shaqir Vukaj përmend një sërë projektesh që rusët kanë tentuar të hyjnë në Shqipëri siç janë për gazsjellës.
Dialogu:
Harxhi: Mbas ’90-s e këtej, ne kemi pasur atë dominimin e fortë ideologjik që gjithçka e keqe nga komunizmi kishte ardhur nga Rusia. Gjitha qeveritë nga ajo periudhë kanë pasur një politikë të jashtme standarde. Kanë qenë të larguara, por edhe të frikësuara pasi mendohej se mund të dëmtoheshin marrëdhëniet me Perëndimit.
Hila: A ka një lloj interesi ekonomik Rusia?
Harxhi: Rusët tentuan dy tre herë të hynin me Gazpromin. Ata nuk arritën, por gjetën një lloj bllokade në Shqipëri. arsyeja është e brendshme. Gabimi i tyre i madh për interesat e tyre në Ballkan ishte South Stream. Ky projekt do të siguronte një influencë për ta në disa zona jo sllave. Ata vazhduan të insistonin deri në fund derisa Putini e kuptoi dhe e tërhoqi edhe për arsye të bllokadës.
U munduan që të influenconin në projektin tjetër që kalonte nga Bullgaria, me idenë se mund të bënin një lidhje direkte me South Stream, por panë që Shtetet e Bashkuara insistuan shumë fort derisa bullgarët e ndërprenë edhe linjën e tyre një nga projektet më strategjike të gazit. Ata janë munduar të ndikojnë edhe nëpërmjet Bashkëpunimit Ekonomik të Detit të Zi. Janë mundur të bllokojnë edhe disa kërkesa që janë bërë.
Ne kërkonim që të anëtarësohej Maqedonia dhe rusët ishin kundër, sepse do të krijonte atë lidhjen e drejtpërdrejt.
Unë shkova në Moskë për Organizatën e Detit të Zi. Ishte zyrtarja e parë që kam shkuar në Rusi pas pavarësisë së Kosovës në kuadër të Bashkëpunimit Ekonomik të Detit të Zi.
Vukaj: Pas 92-sh, Rusia ka qenë shumë e interesuar për marrëdhëniet me Shqipërinë. Kemi lidhur disa marrëveshje, etj, etj. Në ’98-n kam shkuar me propozimin konkret për lidhjen e traktatit të miqësisë, e cila nuk është nënshkruar.
Harxhi: Është përafruar..nuk është nënshkruar.
Vukaj: Ata kanë shfaqur interes për burime natyrore, për kromin, bakrin tonë. Për të depërtuar politikisht fillohet ekonomikisht. Përmendet gazsjellësi. Unë kam shkuar me Aleksandër Meksi dhe jemi pritur nga zv/kryeministri i parë. Kemi lidhur disa marrëveshje.
Ai na ka propozuar që ne kemi një kantier për gazsjellësin në Shkup. Ne ju propozojmë që të fillojmë ndërtimin e gazsjellësit në Shqipëri. Do të paguani paratë nga fitimet që do të nxirrni.
Propozimi i dytë, në pikun e ngjarjeve të Kosovës, zv/ministri i parë i Jashtëm i Rusisë më ka propozuar për ndërtimin e gazsjellësit dhe nga Shqipëria të kalojmë nga Shqipëria në Mal të Zi dhe në Serbi. Ishte një hap shumë i madh për zhvillimin ekonomik të Shqipërisë në vitetet 1995-1996.
Kemi pasur kërkesa për zhvillimin e resorteve në Shqipëri dhe ne prapë nuk kemi pranuar.
Harxhi: Kur diskutohet hidrocentrali i Skavicës, kanë sjellë edhe inxhinierët e parë që kanë ndërtuar hidrocentralet e parë.
