Qeveria nisi dhe vijon njeanshmerisht dhe pa konsensus, procesin parlamentar te ndryshimeve te Kushtetues dhe te paketes se ligjeve zbatuese. Opozita, une personalisht, i denoncuam lojerat qeveritare dhe i mbetemi te njejtit qendrim: Pa materializimin ne paketen e ndryshimeve Kushtetuese te rekomandimit 88 te Komisionit te Venecias, per te kater institucionet njeherazi, nuk ka e nuk do te kete vote opozitare.
Nuk kerkojme asgje me shume, nuk pranojme asgje me pak se adoptimi dhe zbatimi i plote i rekomandimit 88.
Rekomandimet e Venecias jane tabani i standarteve Europiane poshte te cilave nuk mund te zbrese askush. Poshte ketyre standarteve ka vetem drejtesi te kapur, drejtesi te komanduar, drejtesi te korruptuar dhe vasale te qeverise, shkurt e thjeshte padrejtesi.
Perjashtuar nje pike parimore qe lidhet me rekomandimin 88 te Venecias per kater institucionet, pjesa tjeter e draftit te ndryshimeve te Kushtetutes eshte pranuar nga opozita si i kaperdishem, ndonese pergjegjesine per mosfunksionimin eventual te saj duhet dhe do ta mbajne ata qe e propozojne. Ky pranim eshte rrjedhoje e reflektimit, ne nivelin minimal te mjaftueshem, te kritikave dhe rekomandimeve te Venecias si mbi draftin e shtatorit 2015 ashtu edhe mbi ate te janarit 2016.
Kushdo me mendje te kthjellet dhe i zhveshur nga konflikti i interesave e ka te qarte se dy draftet e mehershme, teresisht te njeanshem, do te instalonin drejtesine e padrejtesise te komanduar nga nje dore – dora Kryeministrore, aktualisht e Edi Rames, neser e Lulzim Bashes, pasneser e dikujt tjeter. Per opoziten kjo eshte dhe do te jete e papranueshme, ne cdo variant qe te shfaqet ndaj jemi njesh me parimet e Venecias.
Opozita, por jo vetem opozita, argumentoi me durim dhe konstruktivitet defektet parimore dhe rrezikshmerine e larte te secilit nga dy draftet e meparshme dhe mori konfirmimin e Venecias per drejtesine e qendrimeve te saj, si nga opinioni i ndermjetem i Venecias, i dhjetorit 2015 mbi draftin e pare, ashtu edhe nga ai final i marsit 2016 mbi draftin e dyte te njeanshem.
Opozita, qe ne nisje ka qene per nje reforme te plote, te thelle, te gjere, Kushtetuese e ligjore, per drejtesine e paanshme, te pakapur, te pakomanduar, efektive dhe eficente. Kete e kemi shprehur qarte qe ne tryezen me te pare, ne tetor 2014, te kryesuar nga Presidenti, ne prezence edhe te partnereve nderkombetare, perfshire Presidentin e Komisionit te Venecias ku kerkuam bashkekryesim dhe Venecian te vetmin arbiter.
U deshen 10 muaj qe Edi Rama ne korrik 2015 te pranonte Venecian arbiter, por jo bashkekryesine e komisionit, as bashkepunimin politik dhe teknik me opoziten. Ai vijoi njeanshmerisht procesin me secilin nga dy draftet, por mori mbrapsht, ai dhe cilido tjeter, shqiptar apo i huaj, politikan apo zyrtar, teknicien, apo teknicien i politizuar, pergjigjen e merituar nga Venecia.
Drafti i trete dhe me i fundit, ai i 4 majit se bashku me disa prej sugjerimeve te 31 majit, perjashtuar ceshtjet qe lidhen me rekomandimin 88, reflekton disa nga kontributet politike dhe teknike te opozites.
Per te ndihmuar procesin opozita, ne maj 2016 propozoi edhe nje draft ku ndersa inkorporonte cdo arritje pozitive te deriatyshme, i jepte zgjidhje integrale, koherente dhe harmonike cdo rekomandimi te Venecias, perfshire ate 88. Vete drafti yne eshte shprehje e vullnetit tone per reformen e duhur po aq sa e kapaciteteve te larta tenkike qe kemi vene ne dispozicion te kesaj reforme. Drafti yne nuk mundeson kapjen nga opozita, natyrisht as nga qeveria. Deri me sot askush, shqiptar apo i huaj nuk e ka kritikuar apo rrezuar parimet dhe zgjidhjet e ofruara ne kete draft.
E gjithe sjellja e opozites pra, qe nga dita e pare e reformes ne drejtesi e deri me sot provon se ne kemi qene dhe jemi per nje reforme te plote, te thelle, te gjere, Kushtetuese e ligjore per drejtesine e paanshme, te pakapur, te pakomanduar, efektive dhe eficente. Ne kemi qene elastike deri ne kufijte ekstreme duke toleruar ne shume aspekte, procese dhe variante te cilat ndonese me pikepyetje te shumta, gjithsesi mbeteshin brenda standardeve minimale, apo kufijve te percaktuar nga Komisioni i Venecias.
Opozita nuk mund te pranoje qe i gjithe ky mund i derisotem te shkoje dem, aq me pak te pranoje qe dora qeveritare, e dukshme apo e padukshme, te mbeshtetet ne nje pike poshte standartit te Venecias, poshte rekomandimit 88, ne zonen e erresires, padrejtesise, arbitraritetit.
Nuk pranuam dje, nuk pranojme sot e nuk do te pranojme neser.
Kjo nuk do te thote se nuk pranuam te vijojme konsultimet, diskutimet, negociatat per variante qe zbatojne rekomandimin 88 te Venecias. Kete beme edhe ne maj, kete bera edhe ne takimin me Edi Ramen, edhe ne ate me Ilir Meten, kete kam bere gjithe keto javet e fundit, une dhe bashkepunetoret e mi opozitare.
Kam marre propozime por kane qene e njejta prerje, ne shmangie te rekomandimit 88 te Venecias, vecse me veshje te ndryshuar. Ndryshe nga c’pretendohet nuk kane qene te arsyeshme pasi nuk ka si te kete arsye pertej rekomandimit 88 te Venecias. Nuk ka si te jete i arsyeshem asnje propozim qe ndersa me nje dore jep 3/5 apo 2/3-tat e votimit ne Kuvend me doren tjeter e zhben kete kuorum permes nje mekanizimi qe i jep qeverise kontrollin e hartimit te listave duke perjashtuar opoziten teresisht nga cdo rol. Cdo variant i ketille, i kujtdo qofte, eshte ne kundershtim me rekomandimin 88 qe percakton rol substancial te opozites permes perfaqesimit te saj te drejte.
Nderkohe, kemi vijuar te japim propozime e te ofrojme zgjidhje alternative qe zbatojne plotesisht rekomandimin 88, ne harmoni me cdo rekomandim tjeter te Venecias. Keto propozime jane hedhur poshte pa asnje argument nga pala tjeter.
Opozita eshte e vendosur t’i jape shqiptareve reformen e duhur per nje drejtesi me te mire, por eshte edhe me e vendosur te mos lejoje qe shqiptaret te bien ne kthetrat e nje sistemi padrejtesie te komanduar e te kontrolluar, aq me shume nga nje qeveri e kriminalizuar, e korruptuar, arrogante dhe e papergjegjshme.
Une kam qene dhe jam ne komunikim intensiv, edhe keto dite, me faktoret relevante ne Washington, Bruksel, Berlin, Paris, Rome dhe Londer. Qeverise i kane ardhur mesazhe te qarta qe te harroje shantazhin dhe trafikun e votave, te kerkoje e jape konsensus per nje reforme sipas rekomandimeve te Venecias. Mesazhe te ketilla do te vijojne edhe me fort, edhe me shpesh, edhe me qarte. Sepse kjo eshte e vetmja menyre per nje reforme te qendrueshme ne drejtesi qe i sherben qytetareve dhe jo pushtetit.
Kush ka veshe le t’i degjoje.
* Deklaratë e kryetarit të Partisë Demokratike
